این مجری، برنامه‌ساز و گوینده تلویزیون با اعتقاد بر اینکه در فرم و تکنیک برنامه‌سازی معارفی غفلت شده و همین امر یکی از عوامل اقبال کمتر از اینگونه برنامه‌هاست، در عین حال اظهار می‌کند: غفلت از توجه به فرم در برنامه‌سازی دینی و معارفی یکی از دلایلی است که موجب شد طی این سال‌ها به ندرت بتوانیم چهره‌های شاخص به عنوان ستاره معرفی کنیم.
یراق‌بافان در گفت‌وگویی با ایسنا درباره بحث برندسازی صداوسیما در حوزه دینی و معارفی و اینکه چرا به ندرت در این حوزه ستاره سازی شده است، سخن گفت و دیدگاه‌هایش را بیان کرد.
این مجری تلویزیون ابتدا تاکید کرد: شخصا نگاه ستاره‌سازی از نوع غربی را در رسانه‌ها قبول ندارم. اینکه ما بخواهیم شاخصی به نام برندسازی یا چهره سازی در رسانه‌مان مثل فضای هالیوودی و رسانه‌های غربی داشته باشیم موافق نیستم و منطبق با فرهنگ ایرانی اسلامی خودمان نمی دانم. نه فقط در حوزه دین، بلکه در هیچ حوزه دیگری. چون معتقدم ستاره‌سازی تقلیدی از غرب چون با فرهنگ دینی_ملی ما تناسب ندارد، در جامعه‌مان تبعاتی ایجاد می‌کند که برخی از نمونه‌هایش را در ماه های پایانی سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم.
مشهور بودن با محبوب شدن فرق دارد
او در عین حال بیان کرد: به نظرم بین مشهور بودن و محبوب بودن تفاوت‌هایی وجود دارد. ستاره‌سازی غربی مشهور بودن را مبدأ میل خود قرار داده اما فرهنگ ملی و اسلامی ما محبوب بودن را در اولویت قرار می‌دهد؛ لذا بر این اساس شخصاً با محبوب‌سازی با استفاده از رسانه کاملاً موافقم؛ یعنی ستاره شدن مبتنی بر انتخاب و پذیرش مردم. اما ستاره شدن مبتنی بر مشهور شدن را نمی‌پذیرم. به عنوان فردی که وارد سی‌اُمین سال فعالیتم در تلویزیون شده‌ام، این اعتقاد حرفه‌ای و شخصی‌ام است.
وی اظهار کرد: حالا چه درست و چه غلط، این اتفاق در تلویزیون ما افتاده و در حوزه‌های مختلف سلبریتیسم یا چهره‌سازی و ستاره‌سازی صورت گرفته است. معتقدم در حوزه دینی و معارفی هم این اتفاق افتاده و اینطور نبوده که اصلا نداشته باشیم اما در قیاس با سایر حوزه‌ها؛ بله ما به ندرت توانسته‌ایم چهره‌ای را معرفی کنیم و در سطح وسیع بشناسانیم.
یراق‌بافان که دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی است و اجرای برنامه سحر ماه رمضان امسال را نیز برعهده داشت، در توضیح بیشتر این مطلب و دلیل این اتفاق بیان کرد: براساس نگرش‌جامعه‌شناختی به این موضوع نگاه تک‌عاملی ندارم. اینکه بخواهیم نگاه تک‌وجهی داشته باشیم ما را به مقصود نمی رساند؛ بنابراین دلایل و عوامل مختلفی را که ریشه‌های این رخداد هستند برای تحلیل بهتر موضوع باید مدنظر قرار گیرند. یکی از آنها این است که حوزه دین، فریبندگی ها یا دلبری‌های ظاهری سایر قلمروها را ندارد و مخاطب امروز رسانه، انسانی است که علیرغم برخورداری از فطرت الهی و متمایل به تعالیم دینی اما اسیر مدرنیسم شده است و این تمایل یا اسارت باعث شده علایق و سلایق او قدری بیشتر به ظاهر معطوف شود.
او یادآور شد: یکی دیگر از دلایل این است که در حوزه‌هایی مثل سیاسی، اجتماعی، ورزشی و هنری ما قابلیت پرداختن به ظواهر را بیشتر داریم تا حوزه معارفی. البته این بدان معنا نیست که در برنامه‌سازی دینی امکان بهره‌مندی از قالب، تکنیک و فرم وجود ندارد که حتی اقرار می‌کنم متاسفانه ما از توجه به فرم، در برنامه‌سازی دینی در غالب موارد، غفلت کرده ایم.
محفل ثابت کرد بدون خدشه به احکام شرعی می‌توانیم درست برنامه‌سازی کنیم
وی اضافه کرد: چه بسا نمونه‌ای مثل برنامه «محفل» که در ماه مبارک رمضان روی آنتن رفت خودش بتواند این ادعا را ثابت کند که ما در برنامه‌سازی معارفی هم می‌توانیم بدون اینکه به حرام بیفتیم و از دایره شرعیات خارج شویم، از فرم و تکنیک بهره ببریم و به مطلوب دست پیدا کنیم؛ بنابراین ما آنطور که باید به فرم و تکنیک در برنامه‌سازی دینی توجه نکرده‌ایم و الان هم به دنبال مقصر نیستیم، فقط می‌خواهیم آسیب‌شناسی کنیم.
یراق‌بافان اضافه کرد: نکته دیگر اینکه ما به سهل‌الوصول‌ترین روش‌های ممکن در برنامه‌سازی‌های معارفی بسنده کرده‌ایم؛ یعنی یک دوربین می‌بریم مقابل یک آقای روحانی که در حال سخنرانی است و همان را ضبط و پخش می‌کنیم، یا نهایتا یک مجید یراق‌بافانی می‌نشانیم تا با یک کارشناس صحبت کند. البته این بدان معنا نیست که ما به برنامه‌های گفت‌وگومحور و سخنرانی در تلویزیون نیاز نداریم اما تمام برنامه‌سازی معارفی نباید در این‌فرم‌ها خلاصه شود.
این مجری و برنامه‌ساز تلویزیون در عین حال تاکید کرد: اول اینکه برنامه‌سازی معارفی و دینی به دلیل تقیدات و تشرعات، قابلیت پرداختن به ظواهر فریبنده و غفلت‌زا را ندارد. دوم؛ ما هم به عنوان برنامه‌سازان معارفی و دینی آنطور که باید و شاید به فرم توجه نکرده‌ایم و از آن غافل شده‌ایم. به نظرم این دو مهمترین دلایلی هستند که موجب شده در حوزه معارفی به ندرت چهره معرفی کنیم. اگر در برنامه‌سازی دینی بیشتر تلاش کنیم می‌توانیم حتی از سایر حوزه‌ها، پیشرفت بیشتری داشته باشیم چون مخاطب حرف ما مردم هستند. مردمی که فطرتشان الهی است فلذا بستر وجودیشان برای دریافت پیام‌های الهی مهیاتر.
یراق‌بافان سپس بار دیگر به برنامه «محفل» شبکه سه اشاره کرد و توضیح داد: «محفل» را مثال زدم؛ صراحتاً اعلام می کنم این برنامه که بسیار هم دیر رقم خورد ولی به‌عنوان شماره صفر این مجله رخ عیان‌کرده در نوع جدیدی از برنامه‌سازی معارفی، گام نخست را خوب برداشت و به خاطر برداشتن این گام، مقابل مجموعه همکارانم در محفل و همچنین مدیران شبکه‌های سه و قرآن سیما به عنوان کسی که بیش از ۳۰ سال است در حوزه دین و رسانه فعالیت می‌کنم، به احترام تمام‌قد می‌ایستم و کلاه از سر بر می دارم.
مجری معارفی بیش از سایر مجریان مراقب باشد
این مجری همچنین درباره توجه به انتخاب چهره‌ها در حوزه دین و معارف و پرهیز از ستاره سازی اشتباه، چنین اظهار کرد: این امر در همه حوزه‌ها، نه فقط در حوزه برنامه‌سازی معارفی کاملاً بدیهی است. صادق‌ترین عضو یک انسان زبانش نیست، بلکه چشمانش است و من بارها تاکید کرده‌ام لازم است یک مجری، خوب صحبت کند تا مردم باورش کنند. حتی اگر یک مجری سکوت کند و چشم در چشم مخاطب، به لنز دوربین چشم بدوزد مردم اگر به چشمانش نگاه کنند متوجه می شوند باورمند است یا خیر.
او ادامه داد: اگر ما اسم ستاره‌سازی را حذف کنیم و بگوییم در انتخاب مجری برای حوزه دین (که من معتقدم نه فقط برای دین بلکه بگوییم انتخاب مجری در تلویزیون)، مهمترین اصل این است که باورپذیر باشد. البته که مواردی مثل ظاهر خوب، لحن مناسب، صدای خوش، خوب‌سخن گفتن و ... برای یک مجری بسیار مهم است اما قبل از همه اینها صادق بودن یک مجری است که منتهی می‌شود بر باورپذیر شدنش به ویژه در حوزه دین و این موضوع امر بسیار مهمی است.
یراق‌بافان یادآور شد: به نظرم یک مجری معارفی بیش از دیگر مجریان باید در حوزه کنشگری اجتماعی اش مراقبت کند تا خدشه ای به باورهای مردم وارد نشود که اگر وارد شد در واقع خدشه به دین وارد شده است. این مسئله بر باورپذیری مردم به خصوص جوانان ما تاثیر بالایی می گذارد. تهیه‌کنندگان یا مدیران گروه‌ها و شبکه‌ها باید به شدت در انتخاب مجریان معارفی دقیق و عمیق باشند.
مجری دینی که به بلد بودن چند آیه و حدیث بسنده کند، لحظه هلاکتش است
این مجری باسابقه تلویزیون در بخش پایانی صحبت‌هایش با ایسنا بر لزوم مطالعه کافی مجریان تلویزیون تاکید کرد و گفت: خواهشم از مجموعه همکارانم چه در حوزه اجرا و چه برنامه‌سازی این است که هم خودم و هم ایشان مطالعه کافی داشته باشیم. من خودم بعد از این همه سال هنوز برای یک برنامه نیم‌ساعته، ساعت‌ها مطالعه می کنم؛ چون معتقدم مطالعه همیشه نیاز است. مجریان ما نباید بدون مطالعه مقابل دوربین ظاهر شوند. اگر می‌خواهیم به قول شما ستاره و به‌قول من محبوب‌شویم و تاریخ انقضای خودمان را بالا ببریم، مانا و باورپذیر شویم؛ باید مطالعه کنیم. به عنوان مثال در حوزه دین به دانستن چند آیه قرآن، حدیث و سخنرانی بسنده نکنیم که اگر این طور باشد آن لحظه، لحظه هلاکت یک مجری است.
وی اظهار کرد: نکته دیگر اینکه مجریانمان صادق باشند. اول هم خودم را می‌گویم خدایی ناکرده دیگران را نمی‌گویم. تا چیزی را باور نداریم روی آنتن نگوییم. تا به‌چیزی عمل نمی‌کنیم دیگران را فرانخوانیم. در حوزه معارفی مجری‌ای را سراغ دارم که روزی در ماه ذیقعده به او گفته شد: چرا نماز یکشنبه‌های ماه ذی‌القعده را که هر هفته می‌گفتی، یادآوری نکردی؟ در پاسخ گفت: «برای اینکه خودم امروز هنوز نخوانده‌ام.» همین‌ها باعث محبوبیت و باورپذیری می‌شود.
او در تکمیل سخنانش بیان کرد: همکاران عزیزم نه فقط در حوزه دین بلکه در همه حوزه‌ها باید اطلاعاتشان به‌روز باشد. برنامه‌سازان ما سخت‌گیر، تلاش‌گر، روزآمد و مجهز به دانش تکنیک و فرم و در عین حال در برنامه‌سازی از تنبلی و اقدامات سهل‌الوصول به دور باشند. اگر اینگونه باشیم برنامه‌های معارفی و دینی ما هم بیشتر مخاطب پیدا می کند.
نظر شما